Ngày 21/11, VOA Tiếng Việt đưa tin: “Dự án kênh đào Funan Techo của Campuchia gặp khó vì Trung Quốc không cam kết vốn”.
Theo đó, VOA nhắc lại, tại một buổi lễ hồi tháng 8, Thủ tướng Campuchia Hun Manet đã quỳ xuống để được các nhà sư ban phước, trong lúc pháo hoa và bóng bay báo hiệu việc động thổ cho con kênh, mà ông hy vọng sẽ thay đổi vận mệnh kinh tế của đất nước.
Phát biểu trước hàng trăm người vẫy quốc kỳ Campuchia, ông Hun Manet cho biết, Trung Quốc sẽ góp 49% ngân quỹ xây dựng kênh đào Funan Techo, kết nối sông Mekong với Vịnh Thái Lan, và giảm sự phụ thuộc của Campuchia vào Việt Nam trong vận chuyển hàng hóa.
VOA cho hay, Chính phủ Campuchia ước tính dự án cơ sở hạ tầng chiến lược nhưng gây tranh cãi này sẽ tiêu tốn 1,7 tỷ đô la Mỹ, tức gần 4% tổng sản phẩm quốc nội hàng năm của Campuchia.
Nhưng nhiều tháng sau, số tiền đóng góp Trung Quốc vẫn bị nghi ngờ.
VOA trích hãng tin quốc tế cho hay, Bộ Ngoại giao Trung Quốc, trong email phản hồi khi được hỏi về kênh đào này, nói rằng: “Hỗ trợ Campuchia thăm dò xây dựng các dự án thủy lợi toàn diện, theo các nguyên tắc thị trường là tập quán kinh doanh bình thường của các công ty Trung Quốc”.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã không trả lời câu hỏi thẳng về khoản tài trợ, nhưng nói rằng 2 nước là “bạn bè kiên định”, phát biểu này vốn cũng được chính ông Hun Manet nhấn mạnh hồi cuối tháng 10.
VOA nhận định, việc Trung Quốc thiếu cam kết rõ ràng có thể tạo ra nguy cơ cho toàn bộ kế hoạch, do sự không chắc chắn về chi phí của dự án, tác động môi trường và tính khả thi về tài chính, các chuyên gia, các quan chức và nhà ngoại giao nói.
Nó cũng cho thấy Bắc Kinh đang giảm mạnh các khoản đầu tư ở nước ngoài, khi họ gặp khó khăn kinh tế ở trong nước, ngay cả ở các quốc gia mà họ coi là đối tác chiến lược, chẳng hạn như Campuchia.
VOA nhắc lại, từng là một ví dụ điển hình trong việc “xây dựng đất nước” do phương Tây hậu thuẫn, sau cuộc nội chiến kéo dài sau dẫn tới sự sụp đổ của chế độ Khmer Đỏ, Campuchia trong thời gian gần đây đã được đông đảo các nhà ngoại giao, và chuyên gia chính sách đối ngoại coi là một nước chư hầu của Trung Quốc, do Bắc Kinh chiếm hơn 1/3 tổng nợ công của Campuchia.
Tuy nhiên, đầu tư của Trung Quốc vào quốc gia Đông Nam Á này hiện đang lao dốc, sau một loạt các dự án cơ sở hạ tầng không thành công, trong bối cảnh có lo ngại về các băng đảng tội phạm nhắm vào công dân Trung Quốc, và số lượng du khách giảm bớt.
Theo VOA, trong những tháng sau khi chính phủ Campuchia ký “thỏa thuận đầu tư khung”, vào tháng 10/2023 với Tập đoàn Cầu đường Trung Quốc (CRBC) – một công ty xây dựng nhà nước, các quan chức Campuchia đã công khai về sự tham gia của Trung Quốc về tài chính. Tuy nhiên, văn bản của thỏa thuận không được công khai.
Tại buổi lễ khởi công hồi tháng 8, Thủ tướng Hun Manet đã cho biết, cổ phần của CRBC trong dự án ở mức 49%, phần còn lại do các công ty Campuchia trang trải.
Cùng ngày, thân phụ ông cũng là nhà lãnh đạo Campuchia hàng chục năm, cựu Thủ tướng Hun Sen, đã lên Facebook kêu gọi Nhật Bản đầu tư vào kênh đào.
VOA dẫn lời một người trực tiếp tham gia vào kế hoạch đầu tư nói với hãng tin quốc tế, hồi đầu tháng 11 rằng, vào lúc đó dự án không có vốn đầu tư của Trung Quốc, xác nhận thông tin của một quan chức Campuchia khác.
Một nguồn tin từ một trong những nhà đầu tư Campuchia cho biết, sẽ không có gì ngạc nhiên nếu Trung Quốc không đầu tư vào kênh đào.
Một quan chức thứ 4 được báo cáo về dự án này cho biết hồi đầu năm nay, Trung Quốc đã chỉ trích riêng tư các quan chức Campuchia, vì đã loan báo việc Trung Quốc tài trợ cho dự án chưa được chốt.
Vẫn theo VOA, hơn 3 tháng sau lễ khởi công, địa điểm tổ chức buổi lễ bên bờ sông Mekong đã bị bỏ hoang.
Hoàng Anh – thoibao.de
